۱۰ شهریور‌ماه ۱۳۹۴

سعید عقیقی درپنجمین برنامه از سه شنبه های هنوز درباره فیلمنامه نویسی سخن گفت. در این نشست که با استقبال خوب فیلم نامه نویسان روبرو شد؛ خسرو دهقان و مانی باغبانی نیز دراین نشست حضور داشتند.
به گزارش روابط عمومی کتاب فروشی هنوز؛ سعیدعقیقی با بیان این مطلب که بیشتر فیلم نامه نویسان به شکل پیشامدرن با فیلم نامه نویسی برخورد می کنند گفت: متاسفانه درعرصه داستان نویسی و سینما هم به شیوه حکایت گویی پیش می رویم؛ وقتی حکایت های قدیمی را می خوانیم با واکنش های اغراق آمیزی روبرو می شویم، دقیقا این رویکرد اغراق آمیز را در رفتارها و دیالوگ های شخصیت های سینمای ایران هم می بینیم.
به گفته عقیقی؛ «چارلی موریتس» در کتاب تکنیک های فیلم نامه نویسی، تمرینی دارد که براساس آن،” یک دوست قدیمی تان در معرض ازدواج است و شما نمی خواهید دراین مراسم شرکت کنید چون قبلا با عروس دوست بوده اید.” در اغلب موارد واکنشی که افراد با این موضوع از خود نشان می دهند اغراق آمیز است و به همین خاطر این صحنه شکل نمی گیرد. وقتی ما خودمان را جای پسری که به عروسی دعوت شده می گذاریم، عروس خائن می شود وداماد آدمی احمق و ما آدم خوب داستان. ما موقع اجرای این تمرین <<موریتس>> برای نوشتن این صحنه همان روشی را دنبال می کنیم که در حکایات با آن روبرو هستیم. بنابراین از همان قدم اول با شخصیت ها به شکلی تثبیت شده برخورد می کنیم و در نتیجه، رویکردی که ما نسبت به موضوع داریم غیردراماتیک می شود و درام شکل نمی گیرد و از سوی دیگر، بی آن که دیالوگ ها و نتیجه گیری متن در مسیر رخدادها باشد، از همان آغاز معلوم است که قرار است به چه نتیجه ای برسیم.در نتیجه، حتا در فیلم هایی که ظاهرا به زندگی شهری و معاصر می پردازند، شاهد برخود هایی هستیم که از نظر داستانی بر مبنای حکایت نوشته شده اند، و به لحاظ نمایشی تحت تاثیر الگوهایی چون تعزیه یا نمایش تخت حوضی هستند که حتا به روز هم نشده اند.
او با اشاره به جمله «هنری جیمز» که “این ایده نیست که داستان را بوجود می آورد، بلکه ساختاراست که داستان را بوجود می آورد ” گفت: ایده ای که داستان را بوجود می آورد را ایده محرک و ایده ای که وابسته به مفهوم نهایی فیلم است، ایده ناظر نام دارد و متاسفانه بخش عمده فیلم ها با ایده ناظر نوشته می شوند و در نتیجه از همان ابتدا مسیر نهایی داستان را برای بینندگان شان آشکار می کنند.

نگارنده فیلم نامه ی شب های روشن گفت :به عنوان مدرس کلاس های فیلم نامه نویسی به فیلم نامه نویسان توصیه می کنم که براساس ایده ناظر شروع به نوشتن فیلم نامه نکنند چون با این شیوه به فیلم نامه از آغاز جهت می دهیم و مشکل بسیاری از فیلم نامه های فیلم های سینمای ایران نوشتن با ایده ناظر است.
او با بیان این مطلب که هر گاه می خواهیم درباره وضعیت فیلم نامه نویسی ایران صحبت کنیم هم زمان باید نگاهی به سینمای جهان داشته باشیم، گفت: در وضعیت کنونی فیلم نامه نویسی چهار الگوی مشخص دارد ، فیلم نامه های کلاسیک که در زمان ما به آن می گویم نئوکلاسیک و همچنان در آن ها شاهد چهارعمل اصلی هستیم. برخلاف تصوری که در ایران وجود دارد ، بیش از ۸۵ درصد فیلم نامه هایی که در دنیا نوشته می شود در شمار فیلم نامه های کلاسیک قرار می گیرند.
عقیقی ادامه داد: گروه دوم فیلم های لِیت(Late) مدرنیستی یا آثار منتسب به جریان مدرنیسم متاخرهستند؛ یعنی فیلم هایی که ادامه جریان سینمای مدرن به شمار می روند که پس از سال ۱۹۶۰ ساخته شده اند.در این فیلم ها ماجرا سهم بسیار کوچکی را به خود اختصاص می دهد. طبق قرارداد به فیلم های گروه سوم می گوییم فیلم های پست مدرن اوریجینال. فیلم هایی که تا حد قابل توجه ای با الگوهایی پیش می روند که حاصل دست کاری در مفهوم ژانر است. گروه چهارم نیزفیلم های ساختار نو نام گرفته اند و فیلم های ساختار نو اساسا با مفهوم زمان کار دارند.
مولف فیلم نامه شب های روشن ادامه داد: اگر به سینمای خودمان توجه کنیم درمی یابیم که الگوی فیلم نامه نویسی در کشورهای چون ایران، هند و ترکیه براساس الگوی خاورمیانه ای نوشته شده است، یعنی با چهارعمل اصلی زیاد کار نداریم. ما یک الگوی فیلم نامه نویسی داریم که باید همه این ژانرهای سینما را جواب بدهد. در سینمای ما فیلم ها یک پرده اکشن هستند، یک پرده ملودرام ،یک پرده کمدی و یک پرده موزیکال. برای همین کسانی که با این شیوه می نویسد؛ چهارعمل اصلی برایشان مثل سم است.
عقیقی با بیان این مطلب که تعداد فیلم هایی که الگوی فیلم های کلاسیک را دنبال می کنند، بسیار کم است و اتفاقا فیلم های خیلی محبوبی هم نیستند، گفت: مدتی است که نسل جدید نسبت به این فیلم ها واکنش بهتری نشان می دهند؛ مثلا فیلم «ناخدا خورشید» نمونه ی موفقی ست که دقیقا براساس الگوهای کلاسیک ساخته شده است. اگر نقدهایی که درباره این فیلم نوشته شده را مطالعه کنیم متاسفانه به دلیل عدم اطلاع از الگوهای ژانر،این فیلم را با فیلم های وسترن ایتالیایی مقایسه کرده اند، درحالی که اصلا هیچ ربطی به هم ندارند.باید به این نکته اشاره کنم که سریال های تلویزیون نقش قابل توجه ای در پایین آمدن سطح فیلم نامه ها داشته اند. سطح سریال های تلویزیونی ما آن قدر پایین است که حتا قدرت رقابت با سریال های ضعیف ترکیه ای را ندارد.

به گفته عقیقی؛ یکی از دلایل ضعف سینمای ما به دلیل محدودیت ذهنی است، متاسفانه سینمای روزگار ما خیلی شبیه سینمای دهه ۳۰ شمسی است  و حداکثر تا سال ۱۳۴۰ پیش می آید. اگر پدیده هایی که پیش رویتان است را نپذیرید ناگزیرهستید که به الگوهایی که در گذشته وجود داشته رجوع کنید. این نشان می دهد که ساختارفیلم های موفق حتی در سینمای مبدا به الگوی خاور میانه ای توجه دارند.
او افزود: با این که این روزها کتاب های تئوری و فلسفی در بازار کتاب ما زیاد شده است  و هنگام نقد و بحث به این تئوری ها اشاره می شود اما هنگام ساخت فیلم ها عملا به هیچ یک از این تئوری ها توجه نمی شود. در بسیاری از فیلم های ایرانی نیز شاهد این اتفاق هستیم که این تئوری ها ی فلسفی در فیلم ها عملی نمی شود اما فیلم نامه نویس به خودش اجازه می دهد تا جایی که ممکن است از جنس همان حرف های فلسفی ای بزند که در کتاب ها شاهدشان هستیم. این کتاب ها مثل سم هستند.
نگارنده فیلم نامه «هفت پرده» با انتقاد ازنشریات شبه روشنفکری ونقدهایی که دراین نشریات منتشر می شوند، گفت: دراین نشریات مطالب سطحی متعددی از منظر لاکانی، فرویدی و یونگی درباره فیلم ها منتشر می شوند، اما هیچ یک از این نقدها از سطح استاندارد برخوردار نیستند. باید توجه داشته باشیم که تحلیل یک متن چه در اسپانیا و چه ایران وابسته به هیچ نوع ملاحظه ی جغرافیایی نیست. ممکن است یک فرد در کانادا یک فیلم ساخته باشد که با ذهنیت شما سازگار تر باشد و بالعکس.
عقیقی درپایان سخنانش گفت: بسیاری از فیلم هایی که در سینمای ایران ساخته می شود، به دلیل فقدان شخصیت پردازی، دیالوگ نویسی و عدم تعادل در مناسبات، داستانی ندارند که بخواهند روایت کنند .به نظر من باید از فیلم هایی که در مسیر ارائه کیفیت بالاتر هستند، اما در اجرای آن به مشکل برخورد می کنند حمایت کرد، اما برعکس در نقدهای سینمایی بیشتر از فیلم های مضمون گرا و محتوا زده بیش تر حمایت می شود و نقدها به مباحثی می پردازند که مطلقا در فیلم ها وجود ندارد. در نتیجه، در مطبوعات جهانی مجازی برای فیلم ها ساخته می شود که هیچ ربطی به کیفیت فیلم ها ندارد.در نتیجه نه فیلم نامه  به درستی تحلیل می شود، نه فیلم ساز راه خودش را پیدا می کند. در بخش پایانی این نشست سعید عقیقی و مانی باغبانی به پرسش های حاضران پیرامون فیلم نامه های سینمای ایران پاسخ دادند.

سعید عقیقی متولد سال ۱۳۴۹ کرمانشاه است. او فیلم‌نامه‌نویس، مدرس، منتقد و کارگردان سینما است و درکارنامه کاری خود انتشارمقالات متعددی درباره سینما در نشریات تخصصی سینمایی دارد و ازفیلم نامه های او می توان به شب های روشن، هفت پرده، نسخه ی ساخته نشده ی موج مرده، صداها و داستان دوست اشاره کرد.
کتاب فروشی هنوزساعت ۱۹هرسه شنبه میزبان یکی ازچهرهای فرهنگی وهنری کشورمان است. 
کتاب فروشی «هنوز» درخیابان کریمخان، بین ایرانشهر و ماهشهر، پلاک ۱۳۴ قرار دارد. کتاب فروشی هنوزهمه روزه تا ساعت ۱۱ شب میزبان مخاطبانش است.